Zeleni čaj se proizvodi iz iste biljke kao i crni, iako zbog specifičnih klimatskih uslova pojedinih krajeva u kojima raste ova biljka, postoje i razne vrste. Prema legendi, zeleni čaj je otkrio kineski car Shen. Ovaj čaj ima vrlo bogat i složen hemijski sastav a do sada je poznato preko 300 njegovih sastojaka.
Camellia sinensis je ime za biljku od koje se proizvodi zeleni čaj, pored bijelog, žutog tamnog i oolong čaja. Najznačajniji i najpoznatiji sastojci zelenog su:
- kofein, kojeg sadrži 1-5% uz manje količine ostalih ksantanskih alkaloida (teofilin, teobromin,dimetilksantin, ksantin, adenin i dr.).
- polifenoli, čiji je udio vrlo veliki ( 5-27%);
Većina polifenola zelenog čaja su flavonoli, poznati pod nazivom katehini; neki od najvažnijih katehina zelenog čaja su: (-)-epigalokatehin-3-galat (EGCG), (-)-epigalokatehin (EGC), (-)-epikatehin-3-galat (ECG), (-)-epikatehin (EC), (+)-galokatehin, i (+)-katehin. Lisni pupoljci i prvi, najmlađi listići sadrže najviše epigalokatehin galata. Sušeni listovi ga sadrže 8-12%. Zbog procesa fermentacije katehini u crnom čaju prelaze dijelom u oligomerne kinonske spojeve i u vodi netopljive flavonoide kao što su kvercetin, kempferol i mirecetin. Zeleni čaj sadrži i B-vitamine i askorbinsku kiselinu koje crni čaj uglavnom ne sadrži zbog fermentativnih procesa koji uzrokuju njihovu razgradnju.
- eterično ulje je takođe dio bogatog sastava zelenog čaja koje i samo sadrži velik broj sastojaka (aldehide, feniletil alkohole, fenole, heksenal, heksenol, linalol, i dr.)
- proteini (oko15%,)
- hlorofil (0,5%,)
- organske kiseline (1,5%,)
- lignin (6,5%),
- aminokiseline, među kojima je posebno zanimljiva L-teanin (4%)
Jedna šolja zelenog čaja obično sadrži oko 50-100 mg kofeina i 300-400 mg polifenola.
Farmakološko djelovanje
Polifenoli zelenog čaja imaju izražen antioksidativni efekat, o čemu danas svjedoče rezultati mnogih istraživanja. Zeleni čaj može takođe uticati na povećanje aktivnosti enzima koji sprečavaju oksidacijske procese u organizmu. Eksperimenti na laboratorijskim miševima koji su 30 dana uzimali polifenole zelenog čaja, pokazali su povećanje aktivnosti glutation-peroksidaze, glutation-reduktaze, glutation-S-transferaze, katalaze i kinon-reduktaze (enzimi koji ubrzavaju antioksidativne i detoks procese) u tankom crijevu, jetri i plućima. Prema objavljenim rezultatima naučnih istraživanja jedan od sastojaka zelenog čaja-epigalokatehin, blokira djelovanje enzima urokinaze, koji svojim djelovanjem pomaže i razvija sistem za ishranu ćelija raka. Iz toga proizilazi mogućnost „umiranja“ ćelije raka zbog prekida procesa njene ishrane.
Istraživanja pokazuju da zeleni čaj učestvuje u prevenciji nekih vrsta karcinoma, najčešće onih povezanih sa gastrointestinalnim traktom, plućima, te estrogen zavisnim karcinomima, uključujući većinu karcinoma dojke. Većina efekata odnosi se na zeleni čaj, dok se nasuprot tome, uzimanjem crnog čaja rizik za oboljenje od nekih vrsta karcinoma može povećati.
Novija istraživanja djelovanja zelenog čaja donose i nove zanimljivosti vezane uz aminokiselinu L-teanin, za koju se pretpostavlja da povećava sposobnost učenja, poboljšava koncentraciju, djeluje antagonistički na visoke koncentracije kofeina, čime ublažava njegov negativan efekat, smiruje nervnu napetost, pogoduje sniženju krvnog pritiska i ublažava simptome PMS-a. Prema laboratorijskim istraživanjima teanin ima ovakve efekte zbog djelovanja na povećanje nivoa gama-aminomaslačne kiseline, važnog inhibitornog transmitera u mozgu. Čini se da teanin utiče i na povećanje nivoa dopamina, još jedne važne tvari u mozgu, koja utiče na emocije, a porast njegovog nivoa doživljava se kao ugodan osjećaj.
Navode se i druga djelovanja zelenog čaja:
- uticaj na oralnu i crijevnu mikrofloru u smislu redukcije nepoželjnih bakterija;
- antioksidativni efekat, koji pomaže u smanjenju upalnih procesa i štiti DNA od oštećenja;
- inhibicija Streptococcus mutans, bakterije koja se smatra glavnim uzročnikom kvarenja zuba;
- antivirusno (potvrđeno eksperimentima na virusu koji napada duhan)
- osvježavajuće (sadržaj kofeina u pravilu je veći nego u kafi, a efekat pojačava prisutni katehin).
- otklanja umor i pospanost, pobuđuje na aktivnost i poboljšava raspoloženje. Osvježavajuće djelovanje je duže od onog kod kafe, što se pripisuje sinergističkom djelovanju dijelova zelenog čaja.
Koje su to još kvalitetne namirnice pored zelenog čaja, pročitajte u tekstu https://fitnessctt.com/namirnice-i-fitness-spisak-18-najkvalitetnijih/
